HISTORIA PARAFII - PARAFIA ŚW. AGNIESZKI W LUBLINIE

30.03.2020
PARAFIA
PW. ŚW.AGNIESZKI
W LUBLINIE
Przejdź do treści

HISTORIA PARAFII

agapan01


Parafia

Na pocz. XVII w. mieszczanie z Kalinowszczyzny, która w owym czasie staniowiła oddzielną jurydykę, uczynili znaczne zapisy na rzecz zakonu augustianów. Darowizny te zostały potwierdzone przez króla Władysława IV. Za zgodą bpa krakowksiego zakonników sprowadzono z Krasnegostawu.

Początkowo zamieszkiwali oni w domu ofiarowanym przez rodzinę Wardziaków. Po uporaniu się z trudnościami finansowymi wybud. klasztor i kościół. Jednak te zabudowania na przestrzeni 2 wieków były kilkakrotnie dewastowane.

Już w 1648 r. do zupełnej ruiny doprowadzili je Kozacy. Część zakonników wymordowano, a innych uprowadzono. Po odbudowaniu przyszły nowe klęski. W czasie wojen szwedzkich zabudowania zostały powtórnie spustoszone (1655-57). Tym razem klasztor wzniesiono z cegły. Niepomyślnym okresem dla obiektów augustiańskich była doba powstań narodowych. W 1831 r. spłonął klasztor z kościołem. Odbudowa nastąpiła w 1833 r.

W czasie powstania styczniowego w klasztorze było tylko 2 zakonników. Kasata nastąpiła w 1864 r. Pozostawiono 1 ojca dla obsługi świątyni, który po przejściu do duchowieństwa diecezjalnego w 1866 r. został skierowany do innego kościoła. W budynkach poklasztornych stacjonowało wojsko carskie. Władze diecezjalne za zgodą zaborców przeniosły do kościoła św. Agnieszki w 1866 r. całość duszpasterstwa z kościoła św. Mikołaja, który został kościołem filialnym. Przystąpiono także do odrestaurowania zabudowań. Uposażenie stanowiła m. in. dziełka ziemi na Kalinowszczyźnie (4 morgi), sad i od 1928 r. po parcelacji majątku Biskupie, dalsze 7,5 ha.
Od 1884 r. w budynku położonym niedaleko klasztoru prowadzono ochronkę dla sierot i dzieci z biednych rodzin. Klasztor poaugustiański stanowi obenie dom parafialny.

W XX w. teren kilkakrotnie dzielono. W 1979 r. utworzono par. przy kościele MB Wspomożenia Wiernych (Salezjanie) oraz ośrodek duszpasterski przy kościele Najświętszego Zbawiciela (Unicka), w 1981 - w dzielnicy Tatary (M.B. Królowej Polski), w 1987 - św. Antoniego w Lublinie i parafię w Wólce Lubelskiej (Trójcy Świętej) , w 1989 w Świdniku Dużym (N.M.P. Nieustającej Pomocy).

Obecnie do parafii św. Agnieszki należą ulice: Działkowa, Kalinowszczyzna, Kiwerskiego, Kleeberga, Kustronia, Okólna, Ruckemana, Tatarska, Towarowa i Turystyczna.

Cmentarz, zał. w 1868 r. (później powiększony), jest w bliskim sąsiedztwie kościoła.

Archiwum prowadzi się od daty powstania parafii. Z dawniejszych dokumentów są m. in. księgi metrykalne przeniesione z Czwartku, od 1669 r. Archiwalia pozakonne nie zachowały się.



agapan02


Kościół

Augustianie po sprowadzeniu do Lublina początkowo sprawowali liturgię w drewnianej kaplicy. Później przystąpiono do bud. świątyni częściowo z cegły, a częściowo z drzewa (od 1646 r.) Podczas "potopu" świątynia znalazła się w upadku.

Kamień węgielny pod nowy kościół murowany położono w 1685 r. Budowany był w kolejnych etapach: w 1692 - mury nawy, 1693 - fasada frontowa, 1698 - sklepienie nawy i wielki ołtarz.

Na początku XVIII w. kościół został spalony. Odbudowano go dopiero w połowie tegoż wieku. Konsekracji dokonał bp K. Sołtyk w 1760 r.

Ponownie podczas powstania listopadowego, spłonął dach i dzwonnica. Odbud. nastąpiła w 1833 r., później w 1874 przebudowano w nowym miejscu dzwonnicę.

Kościół zbudowany jest z cegły i kamienia. Posiada trzy nawy z małym, półkoliście zakończonym prezbiterium, nakrytym sklepieniem kolebkowym. Ciągnąca się przez szereg lat budowa naznaczyła różne style. Choć kościół jest przykładem późnorenesansowej architektury lubelskiej, to w nawach są cechy stylu barokowego.

W prezbiteruim ołtarz główny wykonany z drzewa dębowego. W górnej części ołtarza jest obraz św. Rity, oraz MB Pocieszenia z Dzieciątkiem Jezus na ręku.

Ołtarze boczne drewniane w nawach: po prawej - w głebi ołtarz barokowy w którym umieszczono w ozdobnej drewnianej ramie, odnowiony obraz św. Tomasza, który wcześniej był w głównym ołtarzu. W lewej nawie w głębi odnowiony ołtarz barokowy św. Agnieszki z odrestaurownym obrazem świetej. Po lewej stronie w nawie głównej ołtarz i obraz MB Nieustającej Pomocy (tu obraz św. Mikołaja - obecnie ukryty za nastawą ołtarzową), po prawej ołtarz Ukrzyżowania (ukryty za nastawą ołtarzową obraz św. Walentego).

Na chórze organy z 1896 r. firmy Blomberga.

Zakrystię wybudowano razem z kościołem w stylu renesansu lubelskiego.

Przy kościele stoi obelisk ze statuą Matki Bożej z 1873 r.


Stara studnia przy zabudowaniach kościoła p.w. Św. Agnieszki przy ul. Kalinowszczyzna, jest jednym z trzech elementów dawnego targu zachowanych do czasów współczesnych.
Okres świetności nie jest w tym przypadku precyzyjnym określeniem, ale targ tzw. Słomiany, mimo, że istniał już znacznie wcześniej, funkcjonował najbardziej intensywnie mniej więcej od połowy XIX wieku do chwili wybuchu II wojny światowej. Nazwa pochodzi wprost od towaru, który obok handlu końmi był podstawą funkcjonowania targowiska. Skupowana tutaj słoma była szeroko wykorzystywana w budownictwie podmiejskim okolic Lublina.
Obok studni, która zgodnie z zapiskami była elementem wyposażenia targu do dziś zachowały się także zdewastowane ruiny kuchni polowej oraz targowe wzgórze, z którego licytatorzy ogłaszali aktualne ceny sprzedawanych towarów.

studnia02

Warto zwrócić uwagę na lokalizacje wspomnianej studni. Pobudowano ją bowiem nietypowo, na wzniesieniu, tuż obok zabudowy kościoła p.w. św. Agnieszki, a nie u podnóża, gdzie łatwiej było dokopać się do źródła. Takie zlokalizowanie może wskazywać na ścisłe związki z budowlą sakralną. Ta dobra przesłanka leży u podstaw tezy, że studnia nie została pobudowana wyłącznie do obsługi targu, funkcjonowała znacznie wcześniej i była elementem wyposażenia kościoła i klasztoru zakonu Augustianów.

Jak stara jest studnia? Pierwszy drewniany kościół pobudowano w tym miejscu na początku XVII wieku. Zabudowania były od tamtego czasu dwukrotnie całkowicie zniszczone podczas walk w Lublinie. Być może studnia funkcjonowała już od samego początku istnienia w tej okolicy kościoła, ale z powodu zniszczeń i wielokrotnych napraw pierwotna zabudowa nie miała szans na przetrwanie do czasów obecnych.

Pierwotnie studnia miała wyższą niż obecnie cembrowinę. Do lat 50-tych XX wieku studnię użytkowali mieszkańcy Kalinowszczyzny i była regularnie remontowana. Od czasu budowy kompleksu osiedli mieszkaniowych Osiedla XXX-lecia, użytkowania i remontu zaniechano. Remont studni przeprowadzono dopiero w roku 2008 z pomocą Lubelskiej Fundacji Odnowy Zabytków.
(tekst za: http://www.lfoz.lublin.pl )

Wróć do spisu treści